مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ تهران/ چاپ اوّل 1387.
«گفتمان مصباح»، در واقع گزارشی است از زندگانی و مواضع علمی ـ سیاسی آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی.
کتاب حاضر بر آن است تا با استناد به برخی منابع و اسناد و نیز تحلیل‌های نویسندة آن، مواضع اصلی و سیاسی آیت‌الله مصباح را بیش از پیش آشکار ساخته و در مقابل، قضاوت‌های ناروا دربارة ایشان را از اذهان بزداید. به عبارت دیگر این اثر در مقام دفاع از شخصیّت سیاسی آیت‌الله مصباح، مدّعیات بی‌اساس برخی از مطبوعات و سیاستمداران دربارة ایشان را طرح نموده و مورد نقد، بررسی و پاسخ قرار می‌دهد. برخی از ویژگی‌های این کتاب از این قرار است:
1- قلم بسیار روان و قابل فهم که علاوه بر حوزویان و دانشگاهیان، برای سایر افراد جامعه نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
2- برای آشنایی بیشتر خوانندگان با فضای سیاسی و مطبوعاتی، بیش از 50 صفحه از این کتاب به تصاویری از روزنامه‌ها متناسب با مطالب کتاب اختصاص یافته.
3- این کتاب مشتمل بر 1471 پاورقی بعنوان آدرس و یا توضیح مطالبِ بیان شده است.
4- در بخش ضمیمه‌های کتاب نیز لیستی از مجموعة مقالاتی که دربارة مواضع آیت‌الله مصباح در نشریاّت مختلف منتشر شده و همچنین فهرستی از مجموعه آثار ایشان ارائه گردیده است.
5- ایجاد فضایی مناظره‌گونه و اشاره به مدعیّات و نظرات هر دو طرف به گونه‌ای کاملاً مستند تا اینکه خواننده در پرتوی آن بتواند به راحتی قضاوت و داوری کند.
نویسنده اثر خود را اینچنین معّرفی می‌نماید:« گفتمان مصباح گزارشی، گویا و روشنگر دربارة سوابق مبارزاتی و مواضع فکری، سیاسی و اقتصادی آیت‌الله مصباح یزدی از سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تا پایان نهمین دورة انتخابات ریاست جمهوری در سال 1384 است».
لازم به ذکر است، پیش از این، کتاب دیگری با عنوان « مصباح دوستان» به قلم همین نویسنده منتشر شد، امّا با توّجه به نیازی که در تکمیل مباحث و رفع نواقص آن از سوی مؤلف احساس می‌شد، به تکمیل و بازنویسی کتاب مذکور پرداخته که نتیجة کار، هم از نظر جامعّیت، تنوّع، حجم و فصل‌بندی مباحث و هم از لحاظ نوع پردازش مطالب، تغییرات بسیاری کرده و در نهایت با عنوان جدید «گفتمان مصباح» به زیور طبع آراسته شد.
کتاب با مقدّمه‌ای از طرف «مرکز اسناد انقلاب اسلامی» آغاز می‌شود و سپس مؤلّف در یک پیشگفتار 15 صفحه‌ای به گزارشی کوتاه از سابقة علمی، سیاسی و مبارزاتی آیت‌الله مصباح پرداخته و روند ورود جدّی و بیش از پیشِ استاد مصباح به فضای سیاسی جامعه و چگونگی مواجهة جبهة اصلاحات با ایشان و همچنین نقش آیت‌الله مصباح در حمایت از جریان حامی دکتر احمدی‌نژاد را گزارش می‌کند.
فصل اوّل کتاب (نگاهی گذرا به زندگی علمی، معنوی)، به عناوین ذیل می‌پردازد: آغاز زندگی طلبگی، اساتید سطوح عالی حوزه، کسب درجة اجتهاد در 23 سالگی، شاگردی علاّمه طباطبایی در تفسیر، فلسفه و عرفان، نوآوری در فسفه، شاگردی مرحوم انصاری همدانی، شاگردی آیت‌الله العظمی بهجت، آشنایی با علوم روز و اندیشة اصلاح حوزه.
فصل دوّم که دوران مبارزة آیت‌الله مصباح را به تصویر می‌کشد، برخی از اتهاّمات وارد شده به استاد را طرح و رّد نموده است: اتّهام فرار از مبارزه، موضع آیت‌الله مصباح در برابر این اتّهام، نقد و بررسی اتهام سرخوردگی از مبارزه، داستان امضای یک اعلامیّه، تبلیغ مرجعّیت امام خمینی، دبیری گروه ولایت، حمایت از امام و انقلاب با نگارش نامه‌های انقلابی، هم‌سنگری با شهیدان مطهری، بهشتی و باهنر، سخنرانی در برخی مجامع، ساواک در تعقیب آیت‌الله مصباح، مدیریت بخش آموزش مؤسسه «در راه حق» و غیره.
فصل سوّم (از پیروزی انقلاب تا خرداد 76): مروری بر اتهّامات، آیت‌الله مصباح و دفاع مقدّس، جهاد فرهنگی؛ تکلیف دینی پس از انقلاب، فعالیت‌های پس از پیروزی انقلاب، دفاع تئوریک از نظام مقّدس جمهوری اسلامی، تربیت و اعزام مبّلغ به نقاط مختلف کشور، شرکت فعّال در ستاد انقلاب فرهنگی، تربیت معنوی شاگردان، مدیر مسئولی نشریة معرفت، راه اندازی طرح ولایت و....
فصل چهارم به مباحث مربوط به دکتر شریعتی و شهید بهشتی پرداخته و مهم‌ترین انتقادات آیت‌الله مصباح از دکتر شریعتی را برای اوّلین بار ـ البته به زعم نویسنده ـ در این کتاب آورده است. سایر عناوین این فصل عبارتند از: کاوشی در علل حساسّیت علمای دین نسبت به آثار شریعتی، برخوردهای متفاوت علما، منشأ اشتباهات دکترشریعتی از دیدگاه آیت‌الله مصباح، نمونه‌هایی از نامه‌نگاری شهید بهشتی و آیت‌الله مصباح و ...
در فصل پنجم که بیشترین حجم کتاب را به خود اختصاص داده است مؤلف در ابتکاری جالب، موضوعات مهم و مورد نظر را در قالب یک مناظره در آورده و آراء دو طرف را در مقابل هم نهاده تا فضا و احساس یک مناظره واقعی را برای مخاطب زنده نماید. برخی از مناظره‌های این فصل از این قراراند:
مناظره اول: آیت‌الله مصباح و مسألة آزادی ـ مناظرة دوّم: آیت‌الله مصباح و درجه‌بندی شهروندان ـ مناظرة سوم: آیت‌الله مصباح و اتهام تئوری‌پردازی خشونت ـ مناظرة چهارم: آیت‌الله مصباح و مخالفت با تساهل و تسامح ـ مناظرة پنجم: وضعیت فرهنگی جامعه از زمان خلقت حضرت آدم(ع) تاکنون... مناظرة هجدهم: آیت‌الله مصباح و نهمین دورة ریاست جمهوری.
فصل ششم: به جایگاه و منزلت آیت‌الله مصباح از منظر مقام معظم رهبری پرداخته و با استناد به برخی از فرمایشات رهبر انقلاب، ارادت و تأئید ایشان نسبت به جناب آقای مصباح را آشکار می‌سازد از جمله اینکه:«یک نفر مثل جناب آقای مصباح که حقیقتاً این شخصّیت عزیز، جزو شخصیت‌هایی است که همة دلسوزان اسلام و معارف اسلامی از اعماق دل بایستی قدردان و سپاسگذار این مرد عزیز باشند، مورد هجوم تبلیغاتی قرار می‌گیرند»(صفحه 918)
فصل آخر و هفتم کتاب دارای دو ضمیمه است: ضمیمة اوّل به معرّفی آثار منتشر شدة از استاد می‌پردازد و ضمیمة دوّم، 692 مطلب یا مقاله که دربارة آیت‌الله مصباح نوشته شده است را به طور دقیق و با درج آدرس و سند، فهرست‌بندی نموده است.
