(مروری کوتاه بر زندگانی سیدحسن مهاجر پیشوایی)
سیدحسن مهاجر پیشوایی فرزند سید عبدالرسول در ششم مرداد 1308 شمسی در روستای محسن‌آباد از توابع شهر برخوار اصفهان در خانواده‌ای اهل علم چشم به جهان گشود. او مقدمات علوم حوزوی را از هفت سالگی نزد پدر خویش که از منبری‌های معروف منطقه بود آغاز کرد و پس از کسب رضایت پدر ـ در حالی که هنوز به سن بلوغ نرسیده بود ـ تحت سرپرستی شیخ محمد زارعان برای ادامه تحصیل به اصفهان مهاجرت کرده، در مدارس نوریه، صدر و ناصریه مشغول به تحصیل شد و از محضر علمایی چون سیدحسین خادمی(ره)، میرزا عبدالحسین طیب، میرزا علی آقا شیرازی، صدر کوپایی، محمدرضا جرقویه ای، کهنگی و تویسرکانی بهره برده، بخشی از دروس سطح حوزه از جمله کتاب‌های حاشیه، شرح شمسیه، شرح مطالع، شرح نظّام، قوانین و شرح لمعه را به پایان رساند.
سپس برای ادامه تحصیل به قم مهاجرت کرد؛ او ابتدا در مدرسه خان و پس از آن در مدرسه فیضیه ساکن شده، دروس سطح و خارج را در قم گذراند. او در دروس خارج از محضر علما و مراجع بزرگی چون حضرات آیات عظام بروجردی(ره)، حجت کوه کمره ای(ره)، گلپایگانی(ره)، مرعشی نجفی(ره) و... بهره برد.
وی در سال 1331 پس از اخذ جواز مدرسی از حوزه، همراه با شهید محمد مفتح(ره) به دانشگاه تهران رفت و پس از سه سال موفق به اخذ مدرک لیسانس الهیات (منقول) از این دانشگاه شد.
متدینین کازرون با ارسال طوماری به آیت‌الله بروجری (زعیم وقت حوزه‌ی علمیه‌ی قم) خواستند که به سیدحسن مهاجر تکلیف کند تا برای تبلیغ بلندمدت در کازرون ساکن شود. در نتیجه او به امر آیت‌الله بروجردی(ره) و به عنوان نماینده ایشان به کازرون رفته، در آنجا ساکن شد. مهاجر تا تابستان 1357 به مدت 28 سال در کازرون ماند و منشأ خدمات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی فراوانی در این شهر شد.
او در مدت حضور خود در کازرون در مساجدی چون نو (شهدای فعلی)، بی‌بی طوطی (زینبیه فعلی) و خواجه‌علی به اقامه جماعت پرداخت. سپس به مسجد آهنگران (امام خمینی فعلی) منتقل شد و تا پایان سکونت خویش در کازرون در این مسجد ماند. وی علاوه بر اقامه جماعت، در مساجد، منازل و مدارس شهرستان به ایراد خطابه و موعظه می‌پرداخت. حجم فعالیت تبلیغی او در برخی ایام سال به ایراد 16 منبر در روز می‌‌‌رسید.
وی در کنار تبیین احکام شرعی، عقاید و اخلاق اسلامی، توجه ویژهای نیز به مباحث تفسیری و قرآنی داشت و در این جهت در میان روحانیان ساکن کازرون از برجستگی خاصی برخوردار بود.
تصویری از مسجد امام خمینی (آهنگران) کازرون پس از فرار شاه
مهاجر به علت برخورداری از تحصیلات دانشگاهی در کنار فعالیت‌های دینی به تدریس در دبیرستان ابواسحق کازرون نیز اشتغال داشت.
مبارزه با عقاید مارکسیستی و نجات جوانان از افکار و اندیشه‌های الحادی از دیگر اقدامات وی در کازرون بود. او با صفای باطنی و اخلاص مثال‌زدنی خود نقش سازند‌ه‌ای در خودسازی جوانان و نوجوانان کازرونی که بعضاً از شاگردانش در دبیرستان محسوب می‌شدند، داشت. بسیاری از متدینین کازرون قوت دیانت خویش را مدیون آموزه‌های او می‌دانستند.
مهاجر از جمله روحانیانی بود که نقش پشتیبانی علمی برای اعضای انجمن امور دینی کازرون داشت.
از دیگر اقدامات وی در کازرون تدریس دروس حوزوی برای طلاب بود. اسدالله ایمانی و بزرگ بنیادی از برجسته‌ترین روحانیان کازرونی هستند که از محضر علمی وی بهره برده‌اند. او همچنین به برخی از بازاریان متدین احکام اقتصادی اسلام را بر اساس کتاب عروة الوثقی می‌آموخت.
مهاجر در جریان نهضت ملی نیز حضوری فعال داشت. او پس از بروز اختلاف میان دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی از حامیان سرسخت کاشانی به شمار می‌رفت. این حمایت با توجه به پشتیبانی اکثریت مردم کازرون از دکتر مصدق تضییقاتی را برای وی به دنبال داشت.
مهاجر پس از آغاز قیام امام خمینی(ره) نیز به همراهی با نهضت وی روی آورد. او پس از مهاجرت دو روحانی بومی کازرون یعنی سیداحمد پیشوا و سیدمحمد نبوی‌زاده به شیراز به عنوان وکیل امام خمینی(ره) در این شهر منصوب شد.
امام خمینی(ره) در وکالت‌نامه‌ای که برای او صادر کرد، اجازه داد تا نسبت به «تصدی امور شرعیه و حسبیه»، «اخذ وجوه شرعیه»، «اخذ، دست‌گردان و امهال سهمین» و نیز «صرف کل سهم سادات و ثلث سهم امام» اقدام کند.
مهاجر علی‌رغم آن‌که به علت تدریس در مدارس آموزش و پرورش نسبت به سایر روحانیان از محدودیت‌های بیشتری برخوردار بود اما تلاش می‌کرد تا با رعایت جوانب احتیاط، نهضت را یاری رساند.
معرفی امام خمینی(ره) به عنوان یکی از مراجع تقلید و تبیین فتاوای او برای مردم، خودداری از شرکت در برخی از جلسات حکومتی، برگزاری جلسات مخفی خانگی، همکاری و پشتیانی فکری برخی گروه‌ها و شخصیت‌های مبارز، همراهی با اقدام مشترک روحانیان مبارز کشور یا استان در تعطیلی جماعات مساجد در برخی از مناسبت‌های خاص، ایراد برخی انتقادات و سخنان کنایه‌آمیز در سخنان عمومی، رسیدگی به مشکلات طلابی که به عنوان سرباز از قم به کازرون فرستاده شده بودند، حضور در راهپیمایی‌های ضدحکومتی در ایام اوج‌گیری نهضت و... از جمله اقدامات انقلابی مهاجر در کازرون بود.
برخی از این اقدامات زمینه چندین مرتبه احضار وی به شهربانی کازرون یا ساواک فارس و در نتیجه بازجویی، دریافت تذکر و حتی ممنوعیت از منبر را فراهم آورد.
برخی از گزارشات مأموران ساواک در کازرون حاکی از آن است که آنها در دهه پنجاه، سیدحسن مهاجر را پشت‌پرده برخی از اقدامات انقلابی در این شهر ارزیابی می‌کرده‌اند. مهاجر در اردیبهشت ماه 1357 پس از شهادت سه تن از مردم کازرون همراه با عبدالرحیم دانشجو (دهقان) بازداشت شد.
وی در تابستان همان سال به اصفهان برگشت و دوران جدیدی از حیات خود را در اصفهان آغاز کرد. او در سال 1358 با معرفی سیدحسین خادمی، امامت جماعت مسجد قبای اصفهان را برعهده گرفت. او هر روز در سه نوبت (صبح، ظهر و عصر، مغرب و عشا) به اقامه جماعت و دو نوبت (صبح و شب) به سخنرانی در مسجد قبا می پرداخت.
مهاجر موفق شد مسجدش را به کانونی برای تجمع جوانان آن منطقه تبدیل کرده، افراد بسیاری را جذب دین و انقلاب نماید. مسجد وی یکی از مساجد فعال در اعزام رزمندگان به جبهه های جنگ بود. همچنین شمار زیادی از جوانان مسجد قبا تحت تأثیر شخصیت وی به حوزه علمیه روی آورده، در کسوت طلبه و روحانی مشغول درس و تبلیغ هستند.
وی همچنین از سال 1358 در مدرسه صدر بازار اصفهان و سپس در مدرسه علمیه باقرالعلوم علیه السلام (دارالحکمه) دروسی چون مکاسب، تفسیر و اخلاق و... را برای طلاب آن شهر تدریس کرد.
سیدحسن مهاجر پس از عمری تلاش و مجاهدت در تاریخ 10 دی ماه 1398 در سن 90 سالگی دار فانی را وداع گفت و به سوی معبود خود شتافت.
منبع تصاویر مرحوم مهاجر: کتاب پیشوا اثر علی اکبر باقری
