پیش‌تر درباره شخصیت و مبارزات حجت الاسلام والمسلمین سید احمد پیشوا (ره) و نیز ارتباطات وی با امام خمینی (ره) مطالبی نگاشته و منتشر کرده‌ام.(1) در اینجا اما به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران و سیزدهمین سالگرد درگذشت مرحوم پیشوا و نیز در آستانه سی‌امین سالگرد درگذشت امام خمینی (ره) مناسب دیدم تا با ارائه یک سند منتشر نشده و بیان توضیحاتی درباره آن، یاد امام و پیشوا را توأمان زنده نماییم.
مرحوم پیشوا از سال 1342 وکالت امام خمینی را در شهرستان کازرون بر عهده داشت. به همین مناسبت میان او و امام مکاتبات و استفتائات متعددی رد و بدل شده است. اما آنچه مورد استناد ما در این یادداشت است اجازه‌نامه وسیعی است که او پس از مهاجرت به شیراز و ارتحال آیت‌الله سیدمحسن حکیم(2) در قالب پاسخ استفتائات خود از امام خمینی(ره) دریافت داشته است.
این اجازه‌نامه وسیع شامل «وکالت در اجازه دادن به برخی از متدینین برای پرداخت ثلث سهم امام به ارحام فقیر و سایر موارد منطبقه»، «وکالت در اجازه دادن به افراد مؤمن و معتقد برای تصدی مشاغل دولتی در صورت محرّم نبودن مشاغل آنها»، «وکالت در اجازه دادن به مؤمنین برای مصرف سهم سادات جهت سادات فقیر و مستحق محل در صورتی که مبلغ آن کمتر یا حدود یک هزار تومان باشد» و «وکالت در اجازه دادن به مردم جهت صرف ثلث سهم امام و زکات برای مبارزه با بهاییت در صورت احراز مفید بودن فعالیت‌ها» می‌شود.
مرحوم پیشوا درباره گستره اجازات امام به خود می‌گوید: «مرحوم شهید مطهری وقتی اجازه امام را دیدند، فرمودند من تا به حال اجازهای به این خوبی و دامنهداری از امام ندیدهام.»(3)
اما آنچه در این میان برای بنده جالب توجه است. سوالی است که پیشوا در این استفتا به درخواست دیگران از رهبری نهضت اسلامی پرسیده است. او پرسش مذکور را با تعابیری هوشمنانه که حاکی از شناخت او نسبت به روحیات امام است، بدین شکل مطرح کرده است:
«از داعی خواسته‌اند که از حضرتعالی استفسار نمایم: عده‌ای از مردم معتقد به پرداخت سهم مبارک امام علیه السلام هستند ولی با طرز مصرف حاضر به پرداخت نیستند، در صورتی‌که تجویز فرمایید حاضرند از بابت سهم مبارک مبالغی به منظور تأمین زایش‌گاه یا پرورش‌گاه بپردازند. نظر مبارک و مطاع عالی مورد نیاز است.»
پاسخ امام خمینی (ره) اما بسیار درس‌آموز است. ایشان در حالی که در شرایط مبارزه با رژیم و تبعید از کشور به سر می‌‌بردند و در آن شرایط طبیعی بود که از هر فرصتی برای افزودن بر شمار یاران خود و همراه کردن مردم با اهداف نهضت بهره ببرند اما این درخواست را چنین قاطعانه پاسخ می‌دهند که «با عدم اطمینان مردم به اینجانب اجازه و عدم اجازه تأثیری ندارد و احتیاج به وجوه این اشخاص نیست.»
امام در این عبارات کوتاه از یک سو به زیبایی هرچه تمام‌تر عزت نفس، شکوه و غنای شخصیت خویش را به نمایش گذاشته‌اند و از سوی دیگر بر این نکته مهم تصریح کرده‌اند که رابطه امام و امت (مرجع و مقلد) بر پایه اطمینان قلبی استوار است و اگر این ستون فرو ریخت تمسک به ظواهر کاری عبث و باطل خواهد بود.
تصویر و متن کامل استفتای سیداحمد پیشوا و پاسخ امام خمینی به شرح زیر است:
بسمه تعالی
حضور مبارک حضرت مستطاب حجة الاسلام والمسلمین سید العلما و المجتهدین آیت‌الله العظمی آقای خمینی مد ظله
ضمن تقدیم سلام و تحیات دوام صحت و سیادت آن مرجع عالیقدر را از خداوند منّان ملتمس بوده، مستدعی است به سئوالات ذیل پاسخ فرمایید.
1. در زمان آیت‌الله فقید مرحوم آقای حکیم طاب ثراه بعضی از متدینین اجازه داشتند ثلث سهم مبارک امام علیه السلام را به ارحام فقیر و سایر موارد منطبقه مصرف نمایند آیا حضرت مستطاب عالی اجازه می‌فرمایید و در صورت تجویز داعی وکالت در دادن چنین اجازه به افرادی که تقاضا دارند، دارم؟
پاسخ: بسمه‌تعالی. مجازید اجازه دهید ولی حتی‌الامکان اجازه‌ی کمتر بدهید.
2. افراد متدین و معتقد در زمان آیت‌الله فقید از ایشان اجازه‌ی دخول در ادارات دولتی داشتند. آیا حضرتعالی اجازه می‌دهید و در صورت تجویز چون افراد نمی‌توانند مستقیماً کسب اجازه نمایند، داعی مجاز در اعطاء اجازه هستم؟
پاسخ: در صورتی‌که کار آنها محرّم نباشد، مجازید اجازه دهید.
3. اجازه می‌فرمایید سهم سادات در صورتی‌که کمتر از مبلغ یک هزار تومان باشد یا تا حدود یک هزار تومان در محل به مصرف سادات فقیر و مستحق برسانند؟
پاسخ: مجازند انشاءالله تعالی موفق باشند.
4. عده‌ای از جوانان مسلمان و متدین به عنوان مبارزه با بهاییت در بلاد جلسات تشکیل می‌دهند و در نتیجه‌ی مباحثه و تشکیل مجالسی تا حال نتایجی هم به دست آمده. این جمعیت در زمان آیت‌الله فقید آقای حکیم با کسب اجازه از ایشان مقداری سهم مبارک را در این مورد مصرف می‌نموده‌اند. آیا حضرت مستطاب عالی هم اجازه می‌دهید و در صورت تجویز تا چه مقداری می‌توانند مصرف نمایند؟
پاسخ: در صورتی‌که احراز نمایید مفید بودن آن را، مردم مجازند از ثلث سهم مبارک به آنها کمک کنند و به همین نحو از زکات.
5. از داعی خواسته‌اند که از حضرتعالی استفسار نمایم: عده‌ای از مردم معتقد به پرداخت سهم مبارک امام علیه السلام هستند ولی با طرز مصرف حاضر به پرداخت نیستند، در صورتی‌که تجویز فرمایید حاضرند از بابت سهم مبارک مبالغی به منظور تأمین زایش‌گاه یا پرورش‌گاه بپردازند. نظر مبارک و مطاع عالی مورد نیاز است. و فی الختام من الله علی المسلمین بطول بقائکم و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته. داعی سید احمد پیشوا
پاسخ: با عدم اطمینان مردم به اینجانب اجازه و عدم اجازه تأثیری ندارد و احتیاج به وجوه این اشخاص نیست. روح‌الله الموسوی الخمینی
پی‌نوشت:
1. ر.ک: پژوهشنامه انقلاب اسلامی ایران، به کوشش مجتبی سلطانی احمدی و رحیم نیکبخت میرکوهی، تهران: انتشارات موسسه فرهنگی خانه کتاب، دفتر سوم، چاپ اول، 1392
2. آیت‌الله سیدمحسن حکیم در تاریخ 19 خرداد 1349 فوت کرد.
3. مصاحبه عمادالدین شیخ الحکمایی با سیداحمد پیشوا، تاریخ مصاحبه: 1383، تاریخ انتشار: 12 بهمن 1385، وبلاگ کازرونیه
