توحید : آثار و مقالات رضا صنعتی

«هاشمی در سال 88» چه می‌گوید که در فاصله‌ای کوتاه به چاپ هشتم رسید
 

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «هاشمی در سال 88» در فاصله کمتر از دو ماه به چاپ هشتم رسید. این در حالی است که کتاب مذکور پس از دو سال و نیم توقیف، سرانجام با روی ‌کارآمدن دولت یازدهم، در اسفندماه سال گذشته مجوز گرفت و در اردیبهشت‌ماه امسال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب رونمایی شد. این کتاب در ماه نخست انتشار، به چاپ هفتم رسید و چاپ هشتم آن با ویرایش جدید در خرداد ماه منتشر شد. 

سال 1388 یکی از حساس‌ترین سال‌های حیات جمهوری اسلامی ایران بود. دهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری در 22 خردادماه این سال برگزار شد. انتخاباتی که حوادث قبل و پس از آن به چالشی جدی تبدیل شد. «هاشمی در سال 88»گزارشی جامع از مواضع آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از ابتدای فروردین 1388 تا پایان اسفندماه این سال است. 

این کتاب که به قلم حجت‌الاسلام رضا صنعتی نوشته شده در شش بخش تنظیم شده است. بخش نخست به گزارش مواضع هاشمی در دعوت از مردم به «حضور حداکثری» در انتخابات و لزوم «صیانت از آرای مردم» اختصاص یافته است. بخش دوم به تبیین مواضع وی در برابر «یک جریان انحرافی» پرداخته شده است. بخش سوم به گزارش مواضع وی در «مرزبندی با دشمن و نفی اقدامات ساختارشکنانه» اختصاص یافته است. «هشدارهای هاشمی» در سال 88 در بخش چهارم آمده است. بخش پنجم نیز «راه‌کارها»ی وی برای برون‌رفت از وضعیت نامطلوب این سال را گزارش می‌کند و بخش ششم به گزارش «چند چالش» مرتبط با وی (از جمله طرح دولت وحدت ملی، علت نگارش نامه به مقام معظم رهبری، کارگردانی مبارزات انتخاباتی رقبای دکتر احمدی‌نژاد، امتناع از اقامه نمازجمعه تهران، صحنه‌گردانی حوادث پس از انتخابات، عدم حضور در مراسم تنفیذ و تحلیف رییس جمهور، خانواده هاشمی و...) اختصاص یافته است. 

تا کنون 11 هزار نسخه از این کتاب در بازه زمانی دو ماه منتشر شده است. در همین راستا، «ایبنا» با رضا صنعتی، نویسنده این کتاب گفت و گویی کرده است که مشروح آن در ادامه می‌آید.

لطفا کمی درباره محتوا و مولفه‌های محوری این کتاب توضیح دهید. 

این اثر، گزارشی دقیق از مواضع آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از ابتدای فروردین 1388 تا پایان اسفندماه آن سال است که در شش فصل با عناوین «حضور و صیانت»، «هاشمی و یک جریان انحرافی»، «مرزبندی با دشمن و نفی اقدامات ساختارشکنانه»، «هشدارها»، «راه‌کارها» و «چالش‌ها» ‌دسته‌‌بندی شده است. هر یک از این عناوین خود شامل زیرموضوع‌های متعدد دیگری است. همچنین در قسمت ضمایم کتاب «متن کامل نامه‌ هاشمی به رهبری»، «متن کامل آخرین خطبه‌ نمازجمعه‌ هاشمی در سال 88»، «روزشماری از دیدارها و مواضع» و نیز «گزارشی تصویری» از مهم‌ترین وقایع مرتبط با موضوع کتاب ارایه شده است. هدف این کتاب، ارایه‌ تصویری دقیق و به دور از تحریف از مجموعه مواضع شخصیت مورد بحث به مخاطب بوده است.
 
داده‌ها و اطلاعات این کتاب چگونه گردآوری شده است؟ 

مجموعه مطالب منتشر شده در قالب مصاحبه‌ها، پیام‌ها، مکتوبات، خطبه‌های نماز جمعه، دیدارها و سخنرانی‌های آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در این سال، ابتدا جمع‌آوری شده، سپس هر مطلب به صورت مستقل موضوع‌بندی شده است. بعد از آن موضوع‌های نزدیک به یکدیگر تحت یک عنوان گرد آمده و عناوین نزدیک به هم تحت یک فصل ارایه شده است. حاصل کار ارایه‌ 54 موضوع در قالب شش فصل است تا گزارشی بی‌طرفانه از مواضع وی به خواننده منتقل شود.

چرا شما فقط مواضع هاشمی در سال 88 را رصد کرده‌اید؟ 

طبیعی است که هرچه دامنه‌ یک تحقیق محدودتر باشد نتایج بهتر و دقیق‌تری حاصل خواهد شد.

علت اینکه شما سراغ شخصیتی چون هاشمی رفسنجانی برای نوشتن کتاب رفتید چه بود؟ 

ضمن احترام به دیگر بزرگان و شخصیت‌های نظام، آن‌چه سبب شد که بنده آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و مواضع ایشان را در سال 88 به عنوان موضوع تحقیق و پژوهش خود انتخاب کنم، اولاً به جایگاه و تجربیات وی در تاریخ پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی برمی‌گردد؛ مردم دوست دارند بدانند که هاشمی با آن جایگاه و تجربیات چه مواضع و راهکارهایی برای برون‌رفت از شرایط نامطلوب سال 88 داشت. دلیل دوم بنده برای انتخاب آقای هاشمی به عنوان موضوع تحقیق، ویژگی‌های ممتاز علمی، انقلابی، اخلاقی، سیاسی، اجرایی و مدیریتی و نوع رابطه‌ وی با امام(ره) و رهبری بود. من در مقدمه‌ کتاب در بیان علت پرداختن به این شخصیت مجموعه‌ دسته‌بندی‌شده‌ای از ویژگی‌هایی که از سوی امام(ره) و رهبری درباره‌ وی بیان شده ارایه کرده‌ام. مجموعه‌ این ویژگی‌ها سبب می‌شود تا هر تحلیل‌گری با دقت و تامل به نظرات وی بیندیشد و آنگاه به قضاوت درباره‌ آن‌ها بنشیند. دلیل سوم بنده برای انتخاب «مواضع آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال 88» به عنوان موضوع پژوهش خود، گره ‌خوردن بخشی از حوادث این سال با شخصیت وی بود. می‌دانید که یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دهم در جریان تبلیغات انتخاباتی خود تلاش کرد تا با حمله به ایشان و ایجاد یک موج احساسی، پیروز انتخابات شود. از سوی دیگر، برخی مواضع آقای هاشمی در سال 88 زمینه‌ رضایت بخشی از جامعه و ناراحتی بخشی دیگر را فراهم می‌آورد. غالب موافقان و مخالفان هاشمی تصویر کامل و دقیقی از مواضع وی در سال 88 در دست نداشتند. هر کسی به گوشه‌ای از مواضع وی استناد می‌کرد. لذا ارایه‌ گزارشی دقیق از این مواضع برای ثبت در تاریخ ضروری به نظر می‌رسید. 

آیا از واکنش خود هاشمی رفسنجانی درباره این کتاب چیزی می‌دانید؟ 

اعتقاد و روش کار بنده بر این است که نمی‌توان اثری را درباره‌ شخصیتی تولید کرد بدون این‌که با خود وی به گفت‌وگو نشست؛ لذا پس از نگارش ابتدایی کتاب یک نسخه از آن را از طریق یکی از شخصیت‌های مورد اعتماد ایشان، برایشان ارسال کردم تا مطالعه کنند. بعد از مدتی در دیدار حضوری که حاصل شد اعلام کردند که کلیت کار را پسندیده‌اند. بنده نیز پرسش‌ها و ابهاماتی داشتم که مطرح کردم و ایشان پاسخ گفتند. این دیدار قبل از درخواست مجوز نشر کتاب انجام شد و در اتقان اثر موثر بود.

به نظر شما علت استقبال از این کتاب که به فاصله یک ماه و اندی به چاپ هشتم رسید چه بود؟ 

فکر می‌کنم علت استقبال از این کتاب به چند عامل برمی‌گردد. اول از همه، ویژگی خاص سال 88 و وقایع مربوط به آن است. این سال مقطع خاصی از تاریخ جمهوری اسلامی است که وقایع ناگواری در آن به وقوع پیوست. درباره این سال تحلیل‌های متفاوت و متضادی وجود دارد. مردم دوست داشتند بدانند چه تصویری از هاشمی و دیدگاه‌های وی درباره‌ وقایع این سال در این کتاب ارایه شده است. 
دلیل دوم، مربوط به شخصیت آقای هاشمی است؛ شخصیتی که مورد توجه مردم است. حتی مخالفان وی مواضع و آثار مربوط به وی را با دقت دنبال می‌کنند. به‌ویژه آن‌که این کتاب

بعد از رد صلاحیت آقای هاشمی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم انتشار اخبار گوناگون و تخریب شخصیت وی در صدا و سیما منتشر شد. 
دلیل سوم، برخورد نامناسبی است که دولت سابق با این کتاب انجام داد. بیش از دو سال توقیف کتاب در وزارت ارشاد و عدم اعطای مجوز نشر به آن در دولت دهم و رسانه‌ای شدن خبر آن در دوران توقیف به صورت طبیعی مردم را تشنه‌ خواندن آن کرد. دلیل چهارم، پوشش مناسب خبر انتشار کتاب در پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و بازتاب مناسب آن در رسانه‌های مختلف بود. 
دلیل پنجم نیز شاید به نوع نگارش کتاب و شیوه‌ ارایه‌ مطالب آن برگردد. به طوری‌که هر موضعی از ایشان در قالب موضوع مربوطه با رعایت ترتیب زمانی آورده شده است. به عنوان نمونه اگر کسی بخواهد سیر موضوع صیانت از آراء را در مواضع آقای هاشمی در این سال ببیند به خوبی می‌تواند بفهمد که مثلا وی به ترتیب در فروردین، اردیبهشت، خرداد و تیرماه چه عباراتی را در این رابطه بیان داشته‌ است. آن‌گاه به راحتی ارزیابی کند که آیا این سیر ثابت بوده است یا نه؟ 

واکنش مخاطبان نسبت به این کتاب چه بوده است؟
 
بنده این کتاب را قبل و بعد از انتشار به افراد مختلفی داده و از آن‌ها خواسته‌ام تا پس از مطالعه نظر خود را درباره‌ آن برایم بازگو کنند. جالب است که افراد مختلفی با سلایق و گرایش‌های متفاوت که حتی بعضی از آن‌ها در عرصه‌ رسانه فعال بوده‌اند، معترف بودند که مواضعی از آقای هاشمی را در این کتاب خوانده‌اند که پیش از این از آن مواضع اطلاع نداشته‌اند. آن‌ها می‌گفتند تصویری که این کتاب در مورد هاشمی در آن‌ها ایجاد کرده، متفاوت با تصویر ذهنیشان از وی بوده و توانستند با خواندن این کتاب، تصویر دقیق‌تری از وی پیدا کنند.

ضعف این اثر از نظر شما که نویسنده‌ کتاب هستید چیست؟ 

جز قرآن هیچ کتابی خالی از اشکال نیست. طبیعی است که این کتاب نیز ضعف‌هایی داشته باشد. اما گمان می‌کنم ویرایش دوم کتاب که همراه با چاپ هشتم منتشر شد دقیق‌تر از ویرایش نخست آن باشد. در ویرایش جدید برخی اصلاحات تایپی و نگارشی را انجام دادم. علاوه بر آن در نوع چینش، ترتیب و عنوان فصل‌ها تغییراتی داده شد. طبیعی بود که احتمال دریافت مجوز کتاب با چینش فعلی در دولت سابق وجود نداشت. همچنین متن کامل آخرین خطبه‌ نماز جمعه‌ هاشمی نیز به این اثر افزوده شد. در مجموع با آن‌که در ویرایش دوم، این کتاب از لحاظ محتوایی تغییر چندانی نکرده، اما قطعا اثر کامل‌تری شده است. 

 کتاب دیگری هم در دست تالیف دارید؟ 

بله! بیش از هفت سال است که مشغول نوشتن یک اثر تحقیقی با موضوع «انقلاب اسلامی در شهرستان کازرون» هستم. در این کتاب جریان انقلاب اسلامی و زمینه‌های آن در شهرستان کازرون مورد بررسی قرار گرفته است. در این مجموعه سعی شده است تا علاوه بر اسناد مکتوب، با شخصیت‌هایی که در مبارزات مردم کازرون نقش محوری داشته‌اند مصاحبه شود. شهرستان کازرون همواره در طول تاریخ از مراکز پیشتاز مبارزه با ظلم و دفاع از دیانت بوده است. بنابراین به‌رغم آن‌که از نظر جمعیت و وسعت نسبت به شهرهای دیگری چون شیراز، اصفهان، تهران، تبریز و... شهر بزرگی محسوب نمی‌شد، اما از جمله شهرهایی بود که رژیم سابق مجبور به برقراری حکومت نظامی در آن شد. کار تالیف این کتاب تا آخر تابستان امسال به پایان می‌رسد. 

درباره نویسنده: 

حجت الاسلام رضا صنعتی، از طلاب و دانش‌آموختگان حوزه علمیه قم است و آثاری چون «مشروعیت آسمانی؛ ولایت فقیه در اندیشه سیاسی آیت الله هاشمی رفسنجانی» و «گفتمان مصباح؛ گزارشی از زندگانی و مواضع علمی سیاسی آیت الله مصباح یزدی» را به جامعه سیاسی ایران عرضه کرده است. آخرین کتاب منتشر شده او «هاشمی در سال ۸۸» است.