توحید : آثار و مقالات رضا صنعتی

 

بسم الله الرحمن الرحیم. در ابتدا لازم می‌دانم از شما و تمام دست اندرکاران نشریه‌ی راوی که تلاش مقدسی را برای ثبت فرهنگ پایداری و شهادت طلبی مردم مسلمان کازرون در مقاطع حساس تاریخ آغاز کرده اید تشکر کنم و توفیق همه دوستان را در انجام هرچه بهتر این رسالت از خداوند منان مسالت دارم. همچنین از توجه شما به این موضوع تشکر می‌کنم. اما در پاسخ به سئوال شما باید عرض کنم که هدف از این کار بیان دقیق و مستند بخشی از هویت کازرون برای جوانان و نسل‌های آینده است.

آیا تحقیقات شما یک کار هدفمند و برنامه ریزی شده بود یا صرفاً یک علاقه و کنجکاوی شخصی؟

نقش مردم کازرون در جریان پیروزی انقلاب اسلامی یک نقش برجسته و ویژه است. بنده چندین سال پیش، از اینکه کار هدفمند و برنامه ریزی شده‌ای برای ثبت وقایع، اسناد و خاطرات این حماسه صورت نمی‌گیرد ناراحت بودم لذا به برخی از افرادی که احساس می‌کردم؛ می‌توانند از عهده‌ی این کار برآیند پیشنهاد می‌دادم که یک چنین کاری را آغاز کنند اما پس از آنکه یک حرکت جدی را در این زمینه مشاهده نکردم به این فکر افتادم تا فرصت از بین نرفته و انقلابیون شهرستان در قید حیاتند جهت ثبت خاطرات آنها لااقل مصاحبه‌هایی را با آنان انجام دهم تا در یک فرصت بهتر با استفاده از اسنادی که در این زمینه وجود دارد به صورت یک کتاب منتشر شود.

 

با همین انگیزه مصاحبه‌ها آغاز شد و مدتی بعد مطالعات و گردآوری اسناد مربوط به انقلاب کازرون نیز آغاز گردید.

 

چندی بعد مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز اعلام کرد که طرح «انقلاب اسلامی در کازرون» آماده‌ی واگذاری به محققین است، بنده نیز طرح خود را به مرکز اسناد ارائه دادم که مورد تصویب آنها قرار گرفت.

ما در کازرون افراد انقلابی و دلسوز و اهل پژوهش و تحقیق فراوان داریم، با این حال همانگونه که فرمودید استقبالی از پیشنهاد شما نشد. آیا شما هم قبول دارید که شاید دیگران فکر نمی‌کردند که اینقدر جای کار و وسعت تحقیق در این موضوع وجود دارد؟ و یا فکر می‌کنید که از دید آنها این مساله چندان اهمیتی برای یک کار پژوهشی نداشت؟

نه! از پیشنهاد استقبال می‌شد و همه بر لزوم انجام یک چنین کاری تأکید هم داشتند اما شاید به واسطه‌ی مشغولیت‌های دیگری که این افراد داشتند اقدامی جدی صورت نمی‌گرفت.

 

یا مثلاً یکی از دبیران تاریخ شهرستان که بنده هم افتخار شاگردی ایشان را داشته‌ام و بیش از همه دوست داشتم این کار توسط ایشان انجام بشود نقل می‌کردند که اقداماتی را برای انجام این کار آغاز کرده‌اند اما برخی از افرادی که می‌بایست خاطرات خود را در اختیار ایشان بگذارند، حاضر به مصاحبه نشده‌اند!

در تکمیل سئوال قبلی من بفرمایید که شما هم قطعاً با مشغولیت هایی که دارید، چه ظرفیت هایی در کازرون و مجموعه حوادث آن سالها دیدید که این عرصه را برای کار انتخاب کردید؟

مردم کازرون تقریباً در تمام روزها و شرایط حساس انقلاب به صورت فعال در صحنه حاضر بوده اند، 9 شهید و تعدادی جانباز را در این حوادث تقدیم انقلاب کرده اند، کازرون جزو 11 شهری بوده که حکومت نظامی در آن برقرار شده، زندانیان سیاسی متعددی داشته، حوزه‌ی تأثیرگذاری برخی از شخصیت‌های انقلابی کازرون در سطح کشور بوده و حوادثی که در کازرون اتفاق افتاده در برانگیختن مردم در سطح کشور اثرگذار بوده و خبر برخی از این وقایع حتی در رادیوهای خارجی انعکاس می‌یافته است.

 

اینها به اندازه کافی به یک موضوع اهمیت و جذابیت می‌دهد تا هر محققی بتواند با پرداختن به آنها هویت شهر خویش را برای جوانان و نسل های آینده نشان دهد.

 

بله! کار هنوز به پایان نرسیده است. شهر حماسه هم با این هدف راه اندازی شد تا نسبت به آغاز این کار اطلاع رسانی شود و یک پل ارتباطی برای افرادی که اسناد، مدارک و خاطراتی درباره ی انقلاب در اختیار دارند فراهم شود. بعد از اینکه سایت کازرون نما (www.kazeroonnema.ir) در تابستان 1387 راه اندازی شد، جای شهرحماسه را گرفت و تمام اسناد و مطالب آن به کازرون نما منتقل شد.

حاج آقا خروجی این کار به چه صورت عرضه می‌گردد؟ منظورم این است که شما قصد دارید یک بانک اطلاعات نرم افزاری ایجاد کنید یا صرفا یک آرشیو داشته باشید یا به دنبال انتشار آنها از طریق سایت یا نشریات مکتوب، کتاب و... هستید؟

هدف بنده انتشار کتابی درباره‌ی انقلاب اسلامی در کازرون است. برخی از دوستان هم ساختن یک مستند ویدئویی را دنبال می‌کنند. اگر زمینه و امکانات آن فراهم شود و مسئولان شهرستان حمایت کنند؛ می‌توان کار را در قالب‌های دیگر مثل راه اندازی یک نمایشگاه و مرکز اسناد دائمی مربوط به حرکت‌های حماسی و انقلابی مردم کازرون (از ابتدا تاکنون) دنبال کرد.

تحقیقات شما به صورت گروهی انجام شده یا انفرادی؟ منظور من این است که آیا یک تیم برای مطالعات و گردآوری اسناد و استخراج وقایع تشکیل شده یا به صورت انفرادی این کارها تنها توسط خودتان انجام گرفته است؟

تقریباً همزمان با کار بنده؛ عده ای از برادران دانش آموز که الآن همگی دانشجو هستند؛ دنبال ساخت یک مستند ویدئویی از انقلاب کازرون بودند لذا توافق کردیم که کار ضبط تصویری مصاحبه ها را این دوستان انجام بدهند که انصافاً تاکنون با پشتکار خود، بنده را در بخش ضبط ویدئویی اکثر این مصاحبه‌ها همراهی کرده اند.

من چند سئوال در ذهنم ایجاد شد. اگر اجازه بفرمایید قبل از ادامه سئوالات اصلی که آماده کرده بودم، آنها را هم بپرسم، چون فکر می کنم بحث جالبی شده. اول اینکه انگیزه و محرک آنها چه چیز یا چه کسی بوده؟ دوم تا قبل از همکاری شما پیشرفت خاص و چشمگیری هم داشته‌اند؟ و در نهایت اینکه اکنون به صورت رسمی با هم به عنوان یک تیم کار می کنید و تا آخر قرار است با هم باشید یا محدوده همکاری شما به ضبط تصویری ختم می شود؟

این دو کار؛ مستقل از هم هستند و همانطور که عرض کردم تقریباً همزمان با یکدیگر آغاز شده است. درباره‌ی انگیزه‌های این دوستان و جرقه‌هایی که باعث انجام چنین کاری در ذهن آنها شده بود نیز پیشنهاد می‌کنم با خود این عزیزان مصاحبه‌ای انجام بدهید و از جزییات کار و اهداف آنها اطلاعات بیشتر و بهتری را کسب کنید.

درباره تولید فیلم نیز پیشنهاد بنده به دوستان آن بوده که مطالب و اسناد کتابی که انشاءالله منتشر خواهد شد؛ می‌تواند کمک خوبی برای فیلمنامه‌ی آنها باشد.

بازه زمانی که شما به بررسی حوادث و مبارزات در آن پرداخته اید بین چه سالهایی است؟ آیا تنها وقایع سال 57 را مد نظر داشتید یا به دنبال ریشه ها و جرقه های انقلاب در سالهای 42 هم بوده اید؟

تلاش بر آن بوده است که به تمام وقایع تاریخی و افتخارآمیز کازرون اشاره شود اما به صورت ویژه از سال 1342 تا چند سال پس از پیروزی انقلاب مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

در سالهای بعد از انقلاب چرا؟

به هر حال بعد از پیروزی انقلاب تا تثبیت آن؛ حوادث مهمی در شهرستان اتفاق افتاده است که بی‌توجهی به آنها نوعی نقص در تحقیق محسوب می‌شود.

آیا قبل از شما در این زمینه کاری هم انجام شده یا به موازات شما اقدامی صورت می گیرد؟ (البته به جز آن گروه دانش آموزی) اگر پاسخ شما مثبت است، میزان بهره گیری شما از پژوهش های قبلی و میزان تعاملتان با افراد دیگری که در حال کار کردن هستند چه اندازه است؟

افرادی در قالب انتشار مقالات و خاطرات خود در نشریات شهرستان یا در قالب تحقیقات شخصی به بخش هایی از انقلاب اسلامی در کازرون پرداخته اند که تلاش شده است تا ضمن امانت داری از نتایج تحقیقات آنها نیز استفاده شود اما هیچ یک از این موارد از جامعیت کافی برخوردار نبوده اند.

شما در طول اجرای این کار به کمک چه نهادها و ارگانها و اداراتی اعم از دولتی و خصوصی نیاز پیدا کردید؟ و نوع استقبال، همکاری و مشارکت آنها در این کار چگونه بود؟

 

متاسفانه هنگام مراجعه به اکثر ادارات دولتی یا نهادهای مردمی شهرستان، اعلام می‌شد که چیزی از اسناد مربوط به انقلاب باقی نمانده و این اسناد یا از بین رفته و یا به مرکز استان ارسال شده است! البته همکاری برخی مراکز کشوری خوب بوده است.

بله! مثلاً اسناد فرمانداری به استانداری منتقل شده بود به همین دلیل به آنجا مراجعه کردم. در استانداری نیز اعلام شد که این اسناد به سازمان اسناد ملی در تهران منتقل شده است. سازمان اسناد ملی نیز تاکنون این اسناد را طبقه بندی و در معرض استفاده‌ی محققین قرار نداده است. البته اسناد قابل استفاده‌‌ای نیز در این سازمان وجود دارد.

جناب صنعتی! تفاوت یک کار پژوهشی جامع و عمیق با یک تحقیق سطحی و کلیشه‌ای در پرداختن به تمامی ابعاد و زوایای تاریک و روشن مبحث مورد تحقیق است. از سوی دیگر حضرتعالی و خوانندگان عزیز به خوبی می دانید که در جریان انقلاب گروههای مختلفی اعم از ملی گرا، گروههای موسوم به چپ (مثل مارکسیست ها)، مجاهدین خلق، گروههای موسوم به لیبرال ها، بچه های مذهبی و دانشجویان پیرو خط امام و در صدر آنها روحانیون و... مشارکت و همکاری داشتند و خوب بهتر می دانید که بعداز پیروزی انقلاب بسیاری از این گروه ها در سهم خواهی و قبضه کردن پیروزی ملت ایران، تفاوت دیدگاه ها و آرمان هایشان باعث جدایی و حتی تقابل آنها با انقلاب و نظام حاصل از آن گردید؛ حال من سئوالم را به دو بخش تقسیم می کنم: 

البته دسته بندی‌های موجود در کازرون خصوصاً قبل از پیروزی انقلاب با دسته بندی‌های موجود در سطح کشور تفاوت‌هایی داشته است اما به هر حال در پیروزی انقلاب و مبارزه علیه طاغوت اشخاص و گروه‌های زیادی حضور داشته‌اند که لااقل پس از پیروزی انقلاب از گرایش های سیاسی متفاوتی برخوردار شده اند و حتی بعضی از آنها در برابر حرکت انقلاب ایستادند اما این دلیل نمی‌شود که ما نقش آنان را در پیروزی انقلاب انکار کرده یا نادیده بگیریم.

به اعتقاد بنده نادیده گرفتن نقش آنها تحریف تاریخ است همچنان که اغراق در نقش افراد دیگر نیز همین حکم را دارد. بنده فقط این نکته را به شما بگویم که در جهت تلاش برای به دست آوردن روایتی از انقلاب کازرون که قرابت بیشتری با واقعیت داشته باشد با افراد متنوع و شاید متضادی از جهت گرایش‌های فکری یا سلایق سیاسی مصاحبه شده است. به نظر می‌رسد اگر این کار انجام نمی‌شد ممکن بود بسیاری از جزییات این حوادث اصلاً به ثبت نمی‌رسید یا اگر هم مواردی از آن ثبت می‌شد احتمالاً ناقص و یک طرفه بود.

مشخصاً با چه افرادی صحبت و گفتگو داشته اید؟

در انقلاب اکثریت مردم کازرون نقش داشته اند اما تلاش ما بر آن بوده است تا افرادی که نقش محوری در مدیریت انقلاب داشته اند را شناسایی و با آنها مصاحبه کنیم. تعداد افرادی که با آنها مصاحبه شده و از اقشار مختلف مردم با گرایش های مختلف فکری و سیاسی هستند؛ زیاد است اما ترجیح می‌دهم فعلاً از کسی نام نبرم.

آیا کار مصاحبه‌ها به پایان رسیده است؟

نه! هنوز چند نفری هستند که مصاحبه با آنها انجام یا تکمیل نشده است.

دایره تحقیقات شما منحصراً محدود به اقدامات درون شهرستانی است یا به نقش و تأثیرگذاری و فعالیت شخصیت ها و دانشجویان کازرونی در تهران و یا سایر شهرها از جمله شیراز هم پرداخته اید؟

گرچه این تحقیق به منظور بیان و تحلیل حوادث انقلاب اسلامی در کازرون انجام شده است اما انشاءالله به مواردی از نقش کازرونی ها در دیگر شهرها و در سطح کشور نیز اشاره خواهد شد.

آیا طیف‌های مختلف نظر مثبتی نسبت به کار شما داشتند و آیا استقبال و همکاری آنها مورد رضایت و نظر شما بوده؟

در این رابطه اگر از خود آنها سئوال شود بهتر است اما بنده از همکاری آنها راضی هستم.

اسناد و مدارک جمع آوری شده شامل مواردی متعددی چون اسناد دولتی، اسناد ساواک، شهربانی و دادگستری، اسناد وزارت خارجه، اخبار و گزارش های روزنامه‌های داخلی و رادیوهای خارجی، اطلاعیه‌های مردمی و حکومتی، فیلم راهپیمایی مردم کازرون، عکس‌های مربوط به تظاهرات مردم کازرون، نوارهای کاست مربوط به راهپیمایی‌ها و اشعار مردم و سخنرانی‌های آن زمان و... می‌شود.

به عنوان نمونه تاکنون بیش از هزار قطعه عکس از راهپیمایی‌ها و تجمعات مردم کازرون جمع آوری شده است و بیش از 100 ساعت مصاحبه انجام گرفته که به نظرم هر مصاحبه جدای از استفاده‌ای که از آن در متن کتاب می‌شود؛ به صورت مستقل نیز قابل انتشار است.

آیا اسناد و مدارک دیگری هم هست که از وجودش اطمینان داشته باشید اما شما نتوانسته اید بدان دسترسی داشته باشید یا صاحب آن حاضر به همکاری باشما نشده؟

پیش از پیروزی انقلاب چون کازرون ساواک نداشته است، اسناد و مدارک مربوط به انقلاب در شهربانی نگهداری می شده است. پس از تصرف شهربانی توسط مردم این اسناد و مدارک که حجم زیادی داشته است با دو وانت بار به منزل دو نفر از انقلابیون منتقل می شود و پس از تشکیل سپاه به آنجا منتقل می گردد. سرنوشت این اسناد بعد از انتقال به سپاه مشخص نیست! بعضی می گویند اسناد به اداره اطلاعات منتقل شده است اما اداره اطلاعات کازرون هم می گوید که در اداره‌ی آنها اسنادی در این رابطه وجود ندارد.

رییس اداره اطلاعات کازرون قول پی گیری این مساله را داده بود که تاکنون خبری نشده است! اگر این حجم زیاد از اسناد پیدا شود کمک بسیاری زیادی خواهد بود. از طرف دیگر تاکنون به پرونده بسیاری از زندانیان سیاسی قبل از انقلاب در دادگستری فارس دسترسی نیافته ایم که امیدواریم که پس از پی گیری به نتیجه برسیم.

همچنین مطمئن هستم که بسیاری از همشهریان بخشی از اسناد، عکس ها، نوارهای کاست، اطلاعیه ها و اسناد مربوط به انقلاب را نزد خود نگهداری می کنند که دلیل بنده برای انجام این مصاحبه درخواست از تمام این عزیزان برای امانت دادن این اسناد بوده است.

 

این اسناد را می توانند به دفتر حوزه علمیه کازرون تحویل بدهند و رسید دریافت کنند. ما بعد از کپی یا اسکن کردن آنها، اصل سند را به صاحبان آنها برمی‌گردانیم. همشهریان عزیز همچنین می‌توانند از طریق سایت «کازرون نما» و ایمیل آن یا پست الکترونیکی خود بنده (sanati.reza@gmail.com) اطلاعات، اسناد و یا پیشنهادهای خود را ارسال کنند.

به نظرم دیگران باید درباره نقاط ضعف و قوت کار البته پس از انتشار اثر قضاوت کنند. اما به نظرم می‌رسد سکونت بنده در شهر مقدس قم گرچه از یک طرف شرایط برقراری ارتباط با مراکز و شخصیت‌هایی که در قم، تهران و... هستند را به شکل بهتری فراهم آورده است اما همینکه اغلب ایام سال را در کازرون حضور ندارم و این کار را در کنار مشغولیت‌های علمی، فرهنگی و سایر فعالیت‌های خود دنبال می‌کنم، مقداری از سرعت کار کاسته است. نگرانی دیگر من دست نیافتن احتمالی به اسنادی است که عرض کردم.

شما تا کجا می خواهید ادامه دهید؟ منظورم این است که تا کی پروژه را برای اعلام نتیجه این پیگیری‌ها و دست یافتن به اسناد باز نگه می‌دارید؟

الان کار مراحل پایانی خود را طی می‌کند، تایپ اغلب مصاحبه‌ها و اسناد انجام پذیرفته، این مصاحبه را نیز به عنوان آخرین اطلاع رسانی‌ها نسبت به کار انجام دادم، نگارش بخش‌هایی از کتاب نیز انجام شده است اما وقت دقیقی را برای پایان کار نمی‌توانم مشخص کنم. شما دعا کنید که خداوند به ما توفیق و حیات بدهد تا این کار هرچه زودتر تمام شود.

فکر نمی‌کنید لازم باشد باز هم دوستان دیگری را که هم فراغت بیشتری دارند و هم مقیم کازرون هستند به همکاری دعوت کنید؟ قطعاً افراد توانا و علاقمند در کازرون زیاد است که حتی ممکن است با خود شما هم آشنایی و رفاقت داشته باشند.

بنده از هر نوع کمکی استقبال می‌کنم. اساساً اطلاع رسانی نسبت به کار به همین دلیل صورت گرفته است. افرادی بوده‌اند که به ذهنم رسیده؛ در بخش‌هایی از این کار می‌توانند بنده را یاری کنند لذا به صورت خاص از آنها درخواست کمک کرده‌ام. اگر شما نیز افرادی را می‌شناسید که می‌توانند در جهت افزایش کیفیت کار کمکی بکنند به بنده معرفی کنید.

آیا اطلاع دارید که مشابه چنین کاری در شهرهای دیگر با وسعت و ظرفیت مساوی کازرون انجام گرفته یا نه؟

الآن از طرف مرکز اسناد انقلاب اسلامی و برخی مراکز دیگر که در زمینه تاریخ فعالیت می‌کنند کتابهایی درباره انقلاب اسلامی در برخی از شهرها منتشر شده است یا مثلاً از جمله شهرهایی که در ردیف کازرون بوده‌اند می‌توان به جهرم اشاره کرد که ظاهراً آن نیز در مرحله تحقیق است.

آیا در روند تحقیق خودتان خاطره یا موضوع جالبی دارید که بیان آنرا مفید بدانید؟

خاطرات بسیار زیاد است اما خاطره‌ای را بیان می کنم که با هدف این مصاحبه سازگار است و آن این‌که از طریق یکی از دوستان مطلع شدم؛ یکی از اعضای انجمن اسلامی بازاریان تعداد زیادی از نوارهای مربوط به سخنرانی‌ها و راهپیمایی‌های دوران انقلاب را در اختیار دارد. به همین دلیل به منزل ایشان رفتم تا درباره‌ی امانت گرفتن آن نوارها با ایشان صحبت کنم. وقتی موضوع را مطرح کردم ایشان گفتند تا ده روز پیش این نوارها را در اختیار داشته‌اند اما چون احساس کرده اند که این نوارها بی‌مصرف مانده، بر روی آنها سخنرانی‌های رادیو معارف را ضبط کرده اند! وقتی این حرف را زدند افسوس؛ تمام وجود بنده را گرفت و گفتم کاش ده روز زودتر مراجعه کرده بودم. ایشان هم وقتی اهمیت موضوع را فهمیدند از پاک کردن آنها اظهار پشیمانی کردند!

حاج آقا صنعتی در پایان اگر مطلبی هست که در خلال گفتگوی دوستانه ما بدان پرداخته نشد و فکر می کنید نیاز به بیان است بفرمایید.

بار دیگر از تمام همشهریانی که هرگونه سند و تصویری مربوط به انقلاب کازرون را در اختیار دارند عاجزانه تقاضا دارم با امانت دادن آنها به ما اسناد خود را ماندگار کنند.

 

بنده اصلاً دوست ندارم کاری که به سرانجام نرسیده را تبلیغ کنم و همانطور که عرض کردم؛ دلیلی که باعث شد این مصاحبه را بپذیرم آن بود که شاید این مصاحبه باعث شود تا اسناد، مدارک و تصاویر بیشتری در اختیار ما قرار گیرد.

 

پس خواهش بنده از همشهریان این است که اسناد خود را به دفتر حوزه علمیه کازرون تحویل داده و رسید دریافت کنند و مطمئن باشند؛ اسنادشان صحیح و سالم به آنها باز خواهد گشت و اگر قابل انتشار باشد به نام آنها منتشر خواهد شد.

 

بنده این کار را متعلق به شهرستان می‌دانم اما گاهی احساس می‌کنم که افرادی تصور می‌کنند اگر مثلاً فلان سند یا فلان عکس خود را در اختیار این کار قرار دهند چیزی از وجود آنها کم خواهد شد! لذا تأکید بنده بر آن است که اسناد به نام صاحبان آنها منتشر می‌شود.

بنده بازهم از اینکه وقت خودتان را به ما دادید و در این گفتگوی مجازی جذاب به سئوالات ما با حوصله پاسخگو بودید کمال تشکر را دارم و به سهم خودم آرزو می کنم که در این کار نیز موفق و پیروز باشید و ما شاهد سومین کتاب ارزشمند و پرفروغتان باشیم.

بنده نیز از توجه شما و نشریه‌ی وزین راوی تشکر می‌کنم و امیدوارم این نشریه بتواند حماسه‌های مردم کازرون در طول تاریخ را به بهترین شکل به جوانان و نسل‌های آینده این دیار منتقل کند.